Khảo sát hiện trạng sử dụng phao xốp và rác xốp tại các lồng bè NTTS trên vịnh Hạ Long

Từ cuối tháng 6 đến đầu tháng 7 năm 2018, GreenHub đã tiến hành khảo sát, thu thập thông tin về tình hình sử dụng vật liệu xốp (phao xốp, thùng/hộp xốp) trên vịnh Hạ Long và Cát Bà.

Tình hình sử dụng vật liệu nổi

Vật liệu nổi chủ yếu mà người dân sử dụng là phao xốp và thùng phi, bởi giá thành phù hợp với khả năng kinh tế của người dân.
Phao xốp được sử dụng là loại phao xốp bọc bởi bạt dứa, bạt nhựa dẻo. Vật liệu này có độ nổi tốt, tuy nhiên, do bề mặt bọc thường nhăn, hà biển dễ bám, đồng thời những vật liệu này có độ bền không cao trong môi trường nước biển, sau một thời gian sử dụng lớp vỏ này bục ra dẫn tới các mảnh vỡ từ phao xốp cũng như bạt bọc thải ra môi trường nước gây ô nhiễm. Thời gian sử dụng an toàn với môi trường của loại phao này trong khoảng 2-3 năm, nhưng trong thực tế các hộ dân ở đây thường sử dụng trong thời gian dài hơn mà vẫn chưa có sửa chữa và thay thế. Hiện nay, tại Cát Bà, số lượng phao xốp bị hư hỏng, chưa được thay thế lên đến 50% tổng số lượng phao xốp.

 

(Nguồn: Ảnh chụp GreenHub trong buổi khảo sát tình hình sử dụng phap xốp tại Hạ Long- Cát Bà)

        So với phao xốp, thùng phi có độ nổi thấp hơn nhưng có độ bền cao hơn khoảng 3 – 5 năm. Trên cùng một diện tích lồng bè, số lượng phao xốp cần dùng chỉ bằng 2/3 số lượng thùng phi cần dùng.

Bên cạnh đó, giá thành của thùng phi lại cao hơn, người dân tìm đến thùng phi thay vì phao xốp hoàn toàn do những chính sách gần như bắt buộc của chính quyền địa phương. Cụ thể: Cuối năm 2016, thành phố Hạ Long đã ban hành quyết định hành chính hạn chế việc sử dụng phao xốp tại khu vực vịnh Hạ Long. Đến năm 2017, tỉnh Quảng Ninh cũng đưa ra quyết định áp dụng cho toàn tỉnh với nội dung tương tự. “Với những quuyết định được đề ra, đến nay khoảng 90% số lượng phao xốp đã được thay thế và hoặc bao phủ bởi một số khảo sát được tiến hành” – theo anh Nghĩa, thành viên ban quản lý vịnh Hạ Long. Tại Cát Bà, chính quyền địa phương đã có kế hoạch cắt giảm số lượng hộ nuôi trồng.

Theo anh Nghĩa, thành viên ban quản lý vịnh Hạ Long: “Độ bền của thùng phi cao hơn nhưng độ ổn định lại kém do sức chịu sự va đập trong môi trường sóng biển kém dẫn tới nhiều thùng phi bị hỏng sớm hơn thời gian trung bình. Để khắc phục tình trạng này, người dân đã tự nghĩ ra nhiều biện pháp khắc phục như bơm xốp hạt vào các thùng phi nhằm tăng độ nổi và độ bền cho các thùng phi này”. Tuy vậy, biện pháp này khá tốn kém và thông qua hoạt động khảo sát tình trạng nứt vỡ của các thùng phi nhựa vẫn còn xuất hiện.

(Nguồn: GreenHub, ảnh chụp tại Cửa Vạn-Hạ Long trong cuộc khảo sát 27-28/06/2018)
       Bên cạnh đó, có nhiều vật liểu nổi như Composite, HMW HDPE cũng đã được sử dụng – đây là vật liệu có độ bền cao ( tính đến nay đã sử dụng được 7-10 năm), tuy nhiên giá thành của nó cao gấp 20 – 25 lần so vớivật liệu thông thường là phao xốp, thùng phi. Tất cả các vật liệu này đều được tài trợ hoặc chi tiêu từ ngân sách nhà nước và sử dụng với mục đích cộng đồng chứ chưa được sử dụng cho các lồng bè cá.
(Nguồn: GreenHub, ảnh chụp tại Cửa Vạn-Hạ Long trong cuộc khảo sát 27-28/06/2018)

Ô nhiễm môi trường

        Sau quá trình khảo sát, chúng tôi nhận thấy, phao xốp có giá thành rẻ, độ bền không cao, thường bị vỡ vụn thành các mảnh nhỏ nên khó có thể thu gom, ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường. Theo anh Tuân: “Tại Cát Bà, người dân lo ngại sẽ phải di dời quy hoạch nên không tiến hành thay thế. Do vậy, số lượng phao xốp cũ hỏng ở Cát Bà chiếm tỉ lệ rất cao”.

 

(Nguồn: GreenHub, ảnh chụp tại Bến Bèo – Cát Bà trong cuộc khảo sát 27-28/06/2018)
       Ngoài ra còn một rủi ro tiềm ẩn vì người dân để giảm giá thành đã mua các thùng phuy cũ (trước đây sử dụng để chứa hóa chất), mà theo trao đổi với ông Phiến – Giám đốc Hợp tác xã dịch vụ Vạn Chài Hạ Long cho biết: “ Phần lớn những thùng phi họ dùng thường là những thùng trước đây đựng hóa chất và không rõ xuất xứ. Có những hộ cẩn thận xúc rửa ngay trên bờ trước khi đi vào sử dụng, có những hộ đưa vào sử dụng luôn. Đã có nhiều lần những thùng này bị nứt vỡ và có khả năng rò rỉ ra, mặt nước xuất hiện váng màu xanh, có thể là nguyên nhân làm cho cá chết.”
Vậy nên, việc tìm ra vật liệu nổi thay thế vật liệu nổi cũ, phù hợp với khả năng kinh tế của người dân, độ bền cao, thân thiện với môi trường là hết sức cần thiết.

Vịnh Hạ Long và Cát Bà nổi tiếng về du lịch, và cũng là biểu tượng Việt Nam nguyên sơ. Nhưng khi tiến lại gần, bạn dần nhận ra bức tranh về biển đang ngày càng ô nhiễm. Việc sử dụng phao xốp trên vịnh Hạ Long và Cát Bà đang gây thiệt hại nghiêm trọng đến môi trường và gây ấn tượng xấu đến hàng trăm ngàn khách du lịch.
Qua quá trình khảo sát, thu thập thông tin, chúng tôi đưa ra một số đề xuất hạn chế tình hình sử dụng phao xốp như sau:
1.      Loại bỏ phương pháp vật liệu thay thế thân thiện với môi trường (làm từ rễ nấm), vì nếu sử dụng vật liệu này thay thế phao xốp sẽ bị con hà biển ăn, làm giảm tuổi thọ của vật liệu. Tuy nhiên, vật liệu sinh học này có thể thay thế cho hộp xốp sử dụng cho các hộ nuôi cá để đóng hộp hải sản cho khách hàng và bảo quản chúng.
2.      Sơn line X lên phao xốp
3.      Làm vỏ bọc ngoài phao xốp bằng HDPE.

Chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và tìm ra giải pháp tốt nhất thay thế phao xốp để tiến tới môt môi trường biển an toàn, sạch đẹp và thật Green!